Өгнуң иштики эт-херекселдерин ыяштан, алгы-кештен, кидистен кылып турган болгаш олар шупту хемчээлиниң-даа кылдынган материалының-даа талазы-биле көшкүн амыдыралга таарышкан турган. Арат кижиниң өөнуң иштики эт-херекселдери болза хойтпак кудар ыяш доскаар, азы хөм көгээр, теректен кылган тос дүптүг ыяш хууңнар, тараа соктаар согааш, бала, шай болгаш дус хоюду соктаар бичии ыяш согааш, шай хайындырар, эът дүлер улуг, биче шой паштар, шууруун, чылапча, хол дээрбези, янзы-бүрү ыяш аяктар, тавактар, омааштар; аъш-чем, аяк-сава шыгжаар алгы болгаш кидис савалар болур. Оон аңгыда тываларның өөнуң иштики эт-херекселдеринге орус бүдүрүлгениң чамдык чүүлдери, чижээлээрге, шаажаң болгаш демир савалар, ыяш доскаарлар, демирден кылган янзы-бүрү хөнектер, балдылар, демир хүүректер болгаш оон-даа өске чувелер база турган.
Өгнуң иштики эт-херекселдери ооң ээзиниң куш-шыдалындан хамаарышкан ужурунда, олар база ылгалдарлыг. Байларның өглери улуг болгаш ыяжын будуп каан. Иштики чадыы каастап сырып каан ширтектер, хээлеп додарлаан олбуктар, орун кырында кидис энчектерден аңгыда додарлыг чоорганнар чыткылаар. Ындыг өглерниң шажын херекселдери онза каас чараш дериттинген. Элгииргезинге демир болгаш шаажаң (орус, кыдат) савалар тургулаан. Байлар аъш-чем кылыр тускай артык өглерлиг турган.
Ядыыларның өглери багай самдар сарыг кидистер-биле шыптынган. Оларның өглериниң иштики эт-херекселдери боттарының кылып алганы ыяш савалар, иштики чыдыы мал азы аң кежи болур турган.
«Тываның төөгүзү», 1966 г.