РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң шиитпири-биле 2024 чылды Россияда Өг-бүле чылы кылдыр чарлаан. Тыва Республиканың Национал архивтиң тыва өг-бүлениң ёзу-чаңчылдары-биле таныштырылгазы.
Шаандан бээр кандыг-даа ядыы өгге кирген кижини албан чемгерер турган. А бир эвес аалга онза хүндүткелдиг аалчы келзе, арга бар болза-ла, ону албан эът-биле хүндүлээрин кызыдар турганын эртемденнер ажылдарында демдеглеп турар.
Хойну өзээрде, дириг амытанга буруузун билинген ритуалдарны кылып, ону чурум ёзугаар аайлаар аргаларны сагыыр. Аалчыга сөөктүг эъттерни хайындырып бээр. Келген аалчының ниитилелде байдалын өөренип көрүп, ооң назы-харын, эр, кызын барымдаалап тургаш, малдың коң эъдиниң сөөктүг кезектерин аңаа хүндүлеп сунар. Чижелээрге, хүндүткелдиг эр аалчыга чарынны, ужаны, пөшту, херээжен кижиге – ээгилер, чода, ижин-хырын, бичии уругларга – чүрек, бүүректер, дыл, ужа чаа, ээгилер сунар.
Мал-маган. Тувинцы – скот – мясо. – Монография. – Ч.К. Ламажаа. Н.Д. Сувандии. Ч.Х. Санчай. Ш.Ю. Кужугет. Ш.Б. Майны. А.В. Монгуш. – Российский научный фонд. — Кызыл — 2023. – 28-ки база 39-ку арыннар.