Рубрика «Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чыл ою». Повар Биче-оол.

Биче-оол Монгуш Дагба оглу Овүрнүң Солчурга 1921 чылда төрүттүнген. Ада-чурттуң улуг дайыны эгелээр чылын Биче-оол таптыг-ла мугур чээрби харлапкан турган.

Биче-оолду эскадроннуң поварларының бирээзинге томуйлап каан. Изиг от аразында өөрү-биле ол дыка чоруксаан, солдат кижи шериг дужаалдан эртер харык бар эвес, ол чөрүшпээн.

Повар албаны ындыг-ла амыр тайбың эвес болган. Ол үргүлчү от ужудуп, паш-сава каңгырадып турбаан, эскадронга чем белеткээр кухня көрдүнмээн, ынчангаш изиг чемни полктуң кухнязындан алыр. Биче-оол дайынчы эш-өөрүнге изиг чемни өй-шаанда чедирер дээш бар-ла шаа-биле кызып турган.

Чемни анаа хостуг чүктеп чедирер чүве кайда дээр сен. Изиг-изиг сегиржип алыышкын, аткылажыышкын чоруп, снаряд-миналар чыжырадыр частып турар болгай. Демир термосту чүктээш, үнгеп-союп-даа, ол-бо черлерге маңнап-даа, чыда-даа дүжүп чоруур-ла. Тулчуп турар дайынчыларже шургуп чоруп ора, немецтерге-даа таваржыр, олар-биле аткылажы-даа бээр.

Дубно дээш тулчуушкуннарның бирээзиниң үезинде Монгуш Биче-оол улуг лейтенант Сат Бүрзеккейниң взводунга изиг чем чедиргеш, эскадроннуң хайгаарал черинче кел чорда, дайзыннар ону эскерип кааш, пулемёт-биле боолап эгелээн. Биче-оол чоокку оңгуже өлген кижи ышкаш, чүглүп кире бергеш, бичии манап чыда, бүдүү харап көргүлээн. Немецтер ону өлүр адып каан-дыр бис деп бодааш, Бүрзеккейниң взводунуң туружунче от ажыда берген, ынчангаш боттарын поварга эскертип каан. Биче-оол ийи-ле ок-биле немецтерниң пулемёт расчёдун узуткап каан. Эки турачы Монгуш Биче-оолдуң мадыырлыг чоруу чаңгыс бо-даа эвес, ол шаап халдаашкыннарга хөй удаа киришкен. Дубнонуң шивээ баарынга Иква хемни кежер дээш шаап халдаашкынга ол аар балыглаткан.

Монгуш Биче-оол дайындан ийиги бөлүктүң инвалиди болуп чанып келген. Монгуш Дагбаевич Биче-оол Овүрнүң «Коммунизмче орук» колхозка он чыл дургузунда трактористээн. Колхоз совхоз кылдыр эде тургустунган үеде ол мал ажылынче шилчээн.

— Эки турачы аъттыг эскадрон. – Михаил Сундуй. – Тываның ном үндүрер чери. — Кызыл – 1989. – 87-88-ки арыннар.

TOP