Кара-Сал Дембирелович Ак-оол

Тыва культураның тѳѳгүзүнде кезээде артып калган эң-не талантылыг улусчу хѳѳмейжилерниң бирээзи. 1924 чылдың январь 5-те Чѳѳн-Хемчик кожууннуң Чыргакы сумузунга малчын араттың ѳг-бүлезинге тѳрүттунген. Ол бичиизинде, ѳске эш-ѳѳрү-биле бир дѳмей, мал кадарып, ада-иезинге дузалажып чораан. Кажан тос харлыг тургаш, ырлаарын, хѳѳмейлээрин ол хенертен күзей берген. Хемнер үнү шынаалар, делгем ховулар ооң ырлап, хѳѳмейлеп мергежииринге дыка эптиг турган. Тѳрүмелинден талантызын ол шак ынчаар сайзырадып чораан.
Кара-Сал Ак-оол он алды харлыг тургаш, маевка дээр байырлаашкын үезинде чыылган чоннуң мурнунга бир-ле дугаарында ырлаан, хѳѳмейлээн. Ынчангаш аныяк хѳѳмейжи суму чагыргазының мактал бижиин алган.
Элээн каш чыл эрткенде, ол чонга билдингир езелуг хѳѳмейжи болу берген. Кара-Сал Ак-оолду кым-даа ѳѳретпээн, угунда хѳѳмейлээр кижи безин турбаан. Ынчалзажок чүг-ле суму, кожуунда эвес, харын бүгү Тывада билдингир хѳѳмейжи, игилге тергиин ойнаар мастер болган. Ооң күүселдезинде сыгытты, хѳѳмейни Тываның радиозунга, телевидениезинге хѳй удаа бижиткен. Хѳгжум-шии театрынга ажылдаарын аңаа каш-даа катап саналдаан. Ынчалзажок Кара-Сал тѳрээн черинден ыраар хѳңнү чок болгаш, ол бүгү чалалгалардан ойталаан.
ССРЭ-ниң составынга ТАР-ның эки тура-биле каттыжып киргениниң 20 чылынга тураскааткан Тыва АССР-ниң Культуразының хүннери Москвага болуп турган үеде, ынаар ооң барып чорааны хѳѳмейжиниң сагыш-сеткилинге кезээде арткан. Улуг найысылалдың күш-ажылчы хѳй коллективтеринге ол хѳѳмейлеп, сыгыртып, ырлап, улуг чедиишкинниг болган.
1974 чылда бот-тывынгыр уран-чүүлдүң Бүгү-россия кѳрүлдезинге ол база киришкен. Ак-оолдуң хѳѳмейин, түңнел концерттиң программазынга киирип, бедии-биле үнелээн.
Кремльдиң Улуг Ордузу. Дендии улуг зал чык долу, кайгамчык делгем, бедик сцена. Кара-Сал бодунуң сүрээдээнин оожургадып, сценага хѳѳмейлеп, сыгыртып эгелээн, кажан ол ойнаарын доозуптарга, залга адыш часкаашкыны диңмиреп үнген. Чыылган хѳй муң кѳрүкчү дилээрге, Кара-Сал Ак-оол ынчаарда үш удаа сценаже үнүп, күүселдезин катаптаан.
«XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери» Тыва Республиканың Күрүне ному
TOP