1944 чыл апрель 10 хүн.
Эргим эштер! ТАР-ның үлетпүр-тудуг яамызының шугумунда ажылдап турар бүгү ажылчын албан хаакчыттар силерге бодумнуң Кызыл Шеригжи изиг байырым чедирдим. Ооң дараазы-биле дыңнадыырым болза; мен ам үеде ада-чурттуң дайынының фронтузунда, немец эжелекчилерге өлүмнүг харыыны берип турар маадырлыг улуг Кызыл Шериг-биле кады Совет чурттун хостап, советтиң арат чонунуң аас-кежиктиг хостуг чоруун камгалап чоруп тур мен, ам үеде Украинниң 2 дугаар Фронтузунда чоруп тур мен, бистиң дайында киржип эгелээн хүнүвүс 1944 чыл март айның 5 хүнүнде Тувурофка деп суумуң чоогунда киржип эгелээн-бис, каъш хонук белеткелдиң соонда март 5-тиң дүнезинде ол суумун чоок кавызында дыка улуг делгем девискээрлиг ховуларга маадырлыг улуг Кызыл Шеригниң кончуг-кончуг улуг күштүг чепсектерин от ажыдарынга белен кылдыр белеткеп алган турган, ол белеткел болза, Чызанофка, Капилакти деп суурларга улуг быжыгланып камгаланып алган немец эжелекчилерге чаңнык ышкаш айыыл халдадырынга минут санында белен турган. Ол белеткелди ол хүннүң эрттенги 5 шакта ажыдып эгелээрге, ооң дааш диңмидин чүг-ле дээрниң чаңныыңга дөмейлээр турган. Ол тиилелгелиг диңмиттиң аразынга улуг күштүг танкалар мунган Тываның аас-кежиктиг оолдары база идепкейлиг киржип дайызынны атаккалап чоруп турганнар, ол тиилелгелиг диңмиттиң сөөлүнде дайызын кончуг хөй чепсек техниин үредип, черде каап, кончуг хөй кижизин өлүрткен, арткан каъш немецтер тын демиссеп, дайангыыш туткулап алгаш ак хөйлең чүгүрү-биле чадаг дезип үнгеннер. Ол хүнден эгелээш апрель айның 10 хүнүнде чедип дайызынны истеп, сүрүп, соп, каъш он суурларны, хоорайларны каъш чүс километр черлерни эрттип ханылап, ол эжелекчилерни Румын кызыгаарыңга чедир сывыргаш, оон-даа уламчылап чоруп тур бис, ынчаарга бистиң танканың 25 дугаар полказын Уман аттыг Кызыл Туктуг полка деп ам адап турар, чүге дээрге, Уман хоорайны хостаарынга идепкейлиг киришкен болгаш Пух хемни кежерде онча арга-биле кешкен дээш Кызыл Тук-биле шаңнап турар. Бо чорук болза, Совет болгаш ТАР-ның ажылчын арат чоннарының аас-кежиктиг чуртталгазы дээш демиссежип турарывыс бо дур.
Эргим эштер! Бистиң үлүг-хуувуска таварышкан фронтунуң херээн бистер кончуг эки эрттирип турарывысты мен силерге допчулап чугааладым, ам силерниң үлүг-хууңарда таварышкан, тылдың ажылын силер канчаар күүседип турарыңарны мен силерниң эрги ажылчыныңар кижи болгаш кончуг дыңнаксап тур мен. Ынчангаш, фронту-биле тыл чаңгыс судалдыг чүве төлээде, тылда турар ажылчыннар бүдүрелгениң план программын ажыр күүседип, кижи бүрү кылган ажылын ак сеткилдиг күүседир деп чүве болза, фронтуннуң чиңгине херээ болгай, ынчангаш, бүдүрүлгениң планын ажыр күүседир, бүдүрүп үндүрер эт-барааның шынарын сайзырадыр чорук дээш шак бүгүде демиселди салып, бо херекти боттандырарда социалистиг чарышты улам алгыдып, прогул, брак кылыр чоруктар-биле демисежиирин чугула болур дур. Ынчангаш, силер бүдүрүлгениң планын ажыр күүсеткеш, ооң шынарын улам дыңзыткаш, чаа-чаа чүүлдерни топтап кылып үндүргеш, фронтучу бистерге бо чагааның харыызы кылдыр дыңнадыр болзуңарза, бистер дайызынны согарывыс-даа улам бедип, демиселивис улам улгадып, холувус улам дыңзыыр болгай, ынчангаш, бо чагааның харыызы бистерге улуг өртектиг болгаш чугула харыы болур эштер.
Ынчангаш, чагааны төндүрейин, шөлээним биче тур, моон соңгаар бижиир мен. Жду ответа.
Улуг байыр-биле!
1944 чыл апрель 10 хүн.
Силерниң Коңгар.
Мээң адрезим: Полевая почта 57824, Конгару.
1944 cьl aprelь 10 xyn.
Ergim eşter! TAR-nьꞑ yletpyr-tudug ьamьzьnьꞑ şugumunda aƶьldap turar bygy aƶьlcьn alban xaakcьttar silerge bodumnuꞑ Kьzьl Şerigƶi izig baɉьrьm cedirdim. Ooꞑ daraazь-bile dьꞑnadььrьm bolza; men am yede ada-curttuꞑ daɉьnьnьꞑ frontuzunda, nemes eƶelekcilerge өlymnyg xarььnь berip turar maadьrlьg ulug Kьzьl Şerig-bile kadь Sovet curttun xostap, sovettiꞑ arat conunuꞑ aas-keƶiktig xostug coruun kamgalap corup tur men, am yede Ukrainniꞑ 2 dugaar Frontuzunda corup tur men, bistiꞑ daɉьnda kirƶip egeleen xynyvys 1944 cьl mart aɉnьꞑ 5 xynynde Tuvurofka dep suumuꞑ coogunda kirƶip egeleen-bis, kaьş xonuk beletkeldiꞑ soonda mart 5-tiꞑ dynezinde ol suumun cook kavьzьnda dьka ulug delgem deviskeerlig xovularga maadьrlьg ulug Kьzьl Şerigniꞑ koncug-koncug ulug kyştyg cepsekterin ot aƶьdarьnga belen kьldьr beletkep algan turgan, ol beletkel bolza, Cьzanofka, Kapilakti dep suurlarga ulug bьƶьglanьp kamgalanьp algan nemes eƶelekcilerge caꞑnьk ьşkaş aɉььl xaldadьrьnga minut sanьnda belen turgan. Ol beletkeldi ol xynnyꞑ erttengi 5 şakta aƶьdьp egeleerge, ooꞑ daaş diꞑmidin cyg-le deerniꞑ caꞑnььꞑga dөmeɉleer turgan. Ol tiilelgelig diꞑmittiꞑ arazьnga ulug kyştyg tankalar mungan Tьvanьꞑ aas-keƶiktig ooldarь baza idepkeɉlig kirƶip daɉьzьnnь atakkalap corup turgannar, ol tiilelgelig diꞑmittiꞑ sөөlynde daɉьzьn koncug xөɉ cepsek texniin yredip, cerde kaap, koncug xөɉ kiƶizin өlyrtken, artkan kaьş nemester tьn demissep, daɉangььş tutkulap algaş ak xөɉleꞑ cygyry-bile cadag dezip yngenner. Ol xynden egeleeş aprelь aɉnьꞑ 10 xynynde cedip daɉьzьnnь istep, syryp, sop, kaьş on suurlarnь, xooraɉlarnь kaьş cys kilometr cerlerni erttip xanьlap, ol eƶelekcilerni Rumьn kьzьgaarьꞑga cedir sьvьrgaş, oon-daa ulamcьlap corup tur bis, ьncaarga bistiꞑ tankanьꞑ 25 dugaar polkazьn Uman attьg Kьzьl Tuktug polka dep am adap turar, cyge deerge, Uman xooraɉnь xostaarьnga idepkeɉlig kirişken bolgaş Pux xemni keƶerde onca arga-bile keşken deeş Kьzьl Tuk-bile şaꞑnap turar. Bo coruk bolza, Sovet bolgaş TAR-nьꞑ aƶьlcьn arat connarьnьꞑ aas-keƶiktig curttalgazь deeş demisseƶip turarьvьs bo dur.
Ergim eşter! Bistiꞑ ylyg-xuuvuska tavarьşkan frontunuꞑ xereen bister koncug eki erttirip turarьvьstь men silerge dopculap cugaaladьm, am silerniꞑ ylyg-xuuꞑarda tavarьşkan, tьldьꞑ aƶьlьn siler kancaar kyysedip turarьꞑarnь men silerniꞑ ergi aƶьlcьnьꞑar kiƶi bolgaş koncug dьꞑnaksap tur men. Ьncangaş, frontu-bile tьl caꞑgьs sudaldьg cyve tөleede, tьlda turar aƶьlcьnnar bydyrelgeniꞑ plan programmьn aƶьr kyysedip, kiƶi byry kьlgan aƶьlьn ak setkildig kyysedir dep cyve bolza, frontunnuꞑ ciꞑgine xeree bolgaɉ, ьncangaş, bydyrylgeniꞑ planьn aƶьr kyysedir, bydyryp yndyrer et-baraanьꞑ şьnarьn saɉzьradьr coruk deeş şak bygyde demiseldi salьp, bo xerekti bottandьrarda sosialistig carьştь ulam algьdьp, progul, brak kьlьr coruktar-bile demiseƶiirin cugula bolur dur. Ьncangaş, siler bydyrylgeniꞑ planьn aƶьr kyysetkeş, ooꞑ şьnarьn ulam dьꞑzьtkaş, caa-caa cyylderni toptap kьlьp yndyrgeş, frontucu bisterge bo cagaanьꞑ xarььzь kьldьr dьꞑnadьr bolzuꞑarza, bister daɉьzьnnь sogarьvьs-daa ulam bedip, demiselivis ulam ulgadьp, xoluvus ulam dьꞑzььr bolgaɉ, ьncangaş, bo cagaanьꞑ xarььzь bisterge ulug өrtektig bolgaş cugula xarьь bolur eşter.
Ьncangaş, cagaanь tөndyreɉin, şөleenim bice tur, moon soꞑgaar biƶiir men. Ƶdu otveta.
Ulug baɉьr-bile!
1944 cьl aprelь 10 xyn.
Silerniꞑ Koꞑgar.
Meeꞑ adrezim: Polevaь pocta 57824, Kongaru.
Транслитерация текста https://old.tuva24.ru/