«Сылдысчыгаш» болгаш мээң салым-чолум.
«Сылдысчыгаш» — биле бир-ле дугаар танышканым.
Алды харлыг тургаш, билип кээримге-ле, бистиң бажыңга почтальон угбай хөй-ле солун-сеткүүл эккээр. Оларның аттарын-даа билбес мен. Кажан мен чеди харлапканымда, авам мени бичии мага-боттуг, дурт-сынныг боорумга, школага келир чылын өөредир бодап турган болган. Даайым Эртине Мөңгүн-оол Байырович ынчан совхозка чолаачылап турган. Ол хүн бажыңга даайым дуъштеп чедип кээрге, чээни мен чааскаан херим кажаазының кырында школаже чораан өөрүн кайгаан орган. Хамык херектиң ужурун билип алгаш, даайым мени школага чедире бергеш, бирги класска өөредип киирип каан. Ол 1963 чылдың сентябрь 1-ниң хүнү.
Өөреникчи апаргаш, үжүктерни шору кожуп, номчуп өөрени берген мен. Ынчан почтальоннуң бажыңга эккеп турар ол солун-сеткүүлүнүң аттарын үжүглеп номчуптар апарган мен: «Шын», «Тываның аныяктары», «Пионерская правда», «Мурзилка», «Веселые картинки», «Работница», «Советская женщина», «Крестьянка»… дээш баар.
Чаа чылда үнген солун-сеткүүлдүң бир дугаар үндүрүлгелеринге онзагай хамаарылгалыг турган мен. Тыва дылда үнүп турар солуннарым «Шын», «Тываның аныяктары» безин ынчан анаа хүннерде үнүп турары ышкаш эвес, база бодунуу-биле өңнүг апаар. Үнүп келген Чаа чылдың эң-не бир дугаар солун-сеткүүлүн үлеп, почтальон угбай чоруп олурда-ла, олче уткуй маңнап четкеш, солуннарым, сеткүүлдерим ап алыр мен. Оларны хөрээмге чыпшыр туткаш, солун-сеткүүлде чаа парлаан типография будуунуң бир онзагай чыдын чыттаар мен. Ынчан «Шак мындыг чараш солун-сеткүүлдү кылып, бүдүрүп үндүрүп турар кижилерни оода-ла ырактан караам-биле көрген болзумза, аа?» деп бодангылаар турдум.
Бир-ле дугаар «Сылдысчыгаш» деп тускай, чараштыр бижээн сөсту «Тываның аныяктары» солуннуң үндүрүлгезиниң иштики арнынга номчаан мен. Солуннуң үшкү арнының үстүкү азыында, тускай дөрбелчин квадраттың чартыын диагональдай Сылдысчыгаш деп чараштыр бижип каан. Ол сөстуң үстүнде чураан сылдысчыгаштар аразында пионержи хөрек демдээ тода көступ турар. Сылдысчыгаш деп сөстуң адаанда кара үжүктер-биле үндүрүлгениң дугаарын бижип каан. Ол арын айда бир катап үнер. Үшкү класстың өөреникчизинден школаны дооскужеге чедир, «Пионерская правда» биле «Тываның аныяктары» солуннарны, ооң иштинде «Сылдысчыгаш» деп тускай арынны аажок сонуургап номчуп келдим.
фото: Редактор детской газеты «Сылдысчыгаш» Александр Сан-оолович Шоюн с юными корреспондентами Сергеком Ооржаком и Айдызаной Саая, учениками 4 «б» класса школы N° 8, Кызыл, Дом печати, 2 октября 2013 г. Фото А. Маспык-оол
В.С. Кан, «Становление и развитие периодической печати Тувы».