Национал архивтиң тыва чоннуң болгаш өгнүң дугайында езу-чанчылдары-биле таныштырылгазы.
Чүве билип алыксаары, билиглерге хандыкшылы – тываларның онза мөзү-шынары. Тывалар боттарының культурлуг хөгжүлдезин бүгү-ле күштери-биле болгаш аргалары-биле сайзырадып чорааннар.
Хөй-хөй салгакчыларның чогаадып тургусканы тоолдар, маадырлыг тоожулар, ханы уткалыг легендалар база мерген үлегер-домактар, чечен чугаалар, тывызыктар, ырылар Тывага делгерээн турган. Улустуң аас-чогаалдарында маадырлыг чоруктуң макталы, улустуң уран-мергени, каржы бак болгаш авыяастыг чорукту, шынның болгаш угаанның тиилээри тодаргайы-биле илеретинип дыңналып чораан.
Тыва улус допшулуур, игил, бызаанчы, чадаган, кулузун хомус, демир хомус дээн ышкаш хылдыг хогжүм херекселдеринге база ойнап чораан. Улустуң шимченгир оюннарында бирги ээлчегде аът чарыжы, мөге хүрежи, ча-согун адары болгаш оон-даа өске улустуң оюннары калбаа-биле делгерээн турган.
«Тываның төөгүзү». – Х.М. Сейфулин. — Допчу очерк. — Тываның ном үндүрер чери. — Кызыл — 1956. – арыннар 148-149.